Lucjan Pietruszko „Sałatek”

Urodził się 20 marca 1926 roku we wsi Rudziszki w północno-wschodniej Polsce (dziś Litwa). W czasie II wojny światowej wraz z ojcem działał w Armii Krajowej, gdzie przyjął pseudonim „Sałatek”. Obaj służyli w oddziale działającym w regionie wileńskim. W lecie 1944 roku wziął udział w operacji „Ostra Brama”, której celem było wyzwolenie Wilna spod okupacji niemieckiej. Podczas tychże działań Armia Krajowa współpracowała z Armią Czerwoną. Po wyzwoleniu Wilna oddziały AK zostały rozbrojone i internowane przez Sowietów. Pietruszko, jego ojciec oraz ich towarzysze broni zostali uwięzieni w Miednikach Królewskich.

Wkrótce zostali przetransportowani przez NKWD w przepełnionych wagonach do Kaługi. Pietruszko oraz pozostali polscy żołnierze byli zmuszani do wstąpienia w szeregi Armii Czerwonej – wielu z nich odmówiło, za co karą było zesłanie do batalionów karnych, pracujących przy wyrębie lasu. Batalion, do którego wcielono Lucjana wraz z ojcem, stacjonował w pobliżu Sieredniaków (prawdopodonie Serednikovo). Latem oraz jesienią mieszkali w drewnianych chatach, natomiast zimą musieli zbudować sobie ziemianki. Chaty nie zapewniały im wystarczającej ilości ciepła, spali więc mając na sobie brudne ubrania.

Ciężka praca i warunki życia spowodowały pogorszenie zdrowia ojca Pietruszki. W rezultacie został zwolniony i odesłany do domu. Po tym wydarzeniu sfałszował akt urodzenia Lucjana, aby przekonać NKWD, że jego syn był zbyt młody, aby móc służyć w armii. Wkrótce młody Pietruszko został uwolniony i na początku stycznia 1945 roku powrócił do Rudziszek.

Kilka tygodni później wraz z ojcem zostali aresztowani przez NKWD i uwięzieni w Trokach. Tam Lucjan był brutalnie torturowany i kilka dni później przeniesiono go do więzienia na Łukiszkach w Wilnie, gdzie znalazł się w jednej celi wraz ze swym ojcem. W połowie maja 1945 roku po raz kolejny wywieziono ich w głąb ZSRR. Miesiąc później osadzono ich w obozie numer 0321 w Jełszance. Pietruszko pracował tam przez kilka miesięcy i w październiku wraz ze wszystkimi polskimi więźniami wysłano go do obozu w Kutaisi.

W Kutaisi zostali przydzieleni do budowy fabryki samochodów. Pietruszko wspominał tenże obóz jako miejsce śmierci, w którym ze względu na ciężkie warunki życia i pracy zginęło wielu polskich więźniów. Warunki te spowodowały, że w 1947 roku Polacy odmówili dalszej pracy. W konsekwencji Pietruszko oraz 300 innych więźniów zostało przeniesionych do obozu w Astrachaniu, gdzie pracowali w cegielni. Wkrótce Lucjan zachorował na malarię, jednakże jego organizm był dostatecznie silny, aby w pełni wyzdrowieć.

W maju 1948 roku został zwolniony z łagru, jednakże Sowieci zabronili mu powrócić do Polski. Mógł jedynie wrócić do rodzinnej miejscowości Rudziszki, która po zakończeniu drugiej wojny światowej stała się częścią terytorium Ukraińskiej SRR. Tam żył wraz ze swoimi rodzicami oraz ożenił się. Ostatecznie w 1957 roku władze ZSRR zezwoliły rodzinie na przeniesienie się do Polski.

Historia została opracowana przez pracowników Instytutu Pamieci Narodowej w ramach projektu Środkowoeuropejska Mapa Gułagu.

 

Wróć do pierwotnej orientacji tabletu lub